Trend “eko” widać nie tylko w podejściu do świadomego jedzenia, robienia zakupów czy gospodarowania odpadami, ale także w budownictwie. Domy energooszczędne i pasywne zyskują coraz większą popularność, ponieważ pozwalają oszczędzać pieniądze i coraz bardziej deficytowe zasoby naturalne. W zamian bazują choćby na darmowej energii pozyskanej ze słońca.
Świadomość ekologiczna i troska o środowisko naturalne jest coraz powszechniejsza. Coraz więcej osób zwraca uwagę na to, co je, gdzie robi zakupy, w jaki sposób wytwarzana jest odzież, którą nosi albo co dzieje się z wyprodukowanymi przez niego kilogramami śmieci. Jesteśmy coraz mniej obojętni, ba, angażujemy się coraz bardziej w działania mające na celu dobro środowiska naturalnego. Wielu już robi przemyślane zakupy w duchu minimalizmu, slow fashion i smart shopping. Postawy proekologiczne przejawiają się w wielu dziedzinach życia, nie dziwi więc, że architekci szukają rozwiązań, które optymalizują zużycie energii w nowo wybudowanych budynkach mieszkalnych.
Dom energooszczędny w hołdzie minimalizmu
Nowoczesny dom na miarę XXI wieku powinien spełniać kilka warunków, aby można było nazwać go pasywnym lub energooszczędnym. Dom energooszczędny ma oszczędzać energię. Dom pasywny budowany jest natomiast wedle bardziej restrykcyjnych wytycznych. Ma zużywać jak najmniej energii na co dzień. Powinien ogrzewać i wychładzać się sam, ale również pozyskiwać energię ze źródeł naturalnych, czyli ze słońca, ziemi i wody. Jedną z lansowanych w ostatnim czasie idei nowoczesnego budownictwa jest budowa domu ekologicznego, który jest mało uciążliwy dla środowiska. Architekci szukają więc rozwiązań wykorzystujących maksymalnie energię odnawialną – kolektory słoneczne, panele fotowoltaiczne czy pompy ciepła.
Spacerując po nowych osiedlach domów jednorodzinnych częstym widokiem są domy o zwartej bryle, czyli tzw. kostki. Bez fantazyjnych i skomplikowanych dachów, wykuszy, lukarn, ryzalitów czy balkonów. Prosta i oszczędna forma w duchu modnego minimalizmu. Im mniej ścian zewnętrznych i połaci dachowych, tym straty ciepła są mniejsze. A to jest clou w projektowaniu domów pasywnych i energooszczędnych. Nie mniej ważne jest rozmieszczenie okien oraz ich ułożenie względem stron świata. Pomieszczenia, w których spędza się dużo czasu, czyli salon, jadalnia czy kuchnia powinny mieć okna skierowane na południe, aby pozyskiwać jak najwięcej energii z promieniowania słonecznego. Jednocześnie unika się umieszczania okien w ścianach od strony północnej, aby ciepło z domu nie uciekało. Od tej strony lepiej umieścić sypialnie, w których światło dzienne nie jest tak potrzebne.
Dom energooszczędny musi mieć dobrą izolację i tanie ogrzewanie
Domy energooszczędne powinny mieć odpowiednio zaizolowane ściany zewnętrzne, aby zmniejszyć utratę ciepła zimą, a nagrzewanie domu latem. Dlatego też ściany mają przynajmniej 20 cm warstwę izolacyjną (zazwyczaj jest to styropian), natomiast dach, przez który dużo ciepła ucieka, musi być zaizolowany wełną mineralną o grubości 30 cm.
W domu energooszczędnym zapotrzebowanie na energię jest niższe niż w standardowym budownictwie, mimo to również wymaga on ogrzewania. Na szczęście w nowo budowanych domach coraz rzadziej wybiera się piece opalane węglem i drewnem. Jest to bowiem inwestycja dość niepewna ekonomicznie (ceny paliw kopalnych wahają się i z reguły rosną), a także nieekologiczna, ponieważ spalanie węgla czy drewna powoduje bardzo duże zanieczyszczenie powietrza. Stężenie szkodliwych gazów i smogu, które przez cały okres grzewczy zanieczyszczają powietrze w miastach i na wsiach jest tak duże, że najlepiej zrezygnować wtedy z jakiejkolwiek aktywności na zewnątrz. W pomieszczeniach też trzeba dodatkowo wspomagać się oczyszczaczem powietrza, aby było czym oddychać.
Opcją alternatywną dla tradycyjnych systemów grzewczych są kotły na biomasę, koszt ich instalacji nie jest wysoki, a ponadto nie są szkodliwe dla środowiska. A w budynkach z dostępem do sieci gazowej warto postawić na kotły gazowe, które są urządzeniami bezobsługowymi i przyjaznymi dla natury. Co więcej, aby zmaksymalizować energooszczędność domu można wspomóc się instalacją kolektorów słonecznych. Mogą one dodatkowo ogrzewać wodę w okresie wiosenno-letnim, co znacznie obniży koszty ogólnej eksploatacji, a produkowana energia nie marnuje się. Kolejnymi proekologicznymi inwestycjami są instalacja pompy ciepła oraz paneli fotowoltaicznych. Pompa ciepła może współpracować z ogrzewaniem podłogowym pozyskując energię w postaci ciepła z gruntu lub powietrza. Instalacja fotowoltaiczna natomiast produkuje darmowy prąd wykorzystując promienie słoneczne. Tak wyprodukowany tani prąd może zasilać wszystkie domowe sprzęty RTV i AGD, a nawet ładować samochód elektryczny.
Nowoczesna wentylacja to lepsza jakość powietrza w domu
System wentylacji grawitacyjnej, która funkcjonuje w budownictwie tradycyjnym, raczej nie sprawdza się w domu energooszczędnym. W tym przypadku stawia się na wentylację mechaniczną nawiewno-wywiewną z odzyskiem ciepła. Nowy sposób budowania, a przede wszystkim staranne ocieplenie domu sprawiło, że na zewnątrz ucieka o wiele mniej ciepła, a zimne powietrze nie przenika do wewnątrz. Warto więc zainwestować w wentylację mechaniczną i wspomóc się rekuperatorem. Jego zadaniem jest wymiana i ogrzewanie powietrza. Zasada jest prosta: ciepły strumień powietrza “wychodzący” z budynku przechodzi przez wymiennik, gdzie przekazuje energię cieplną zimnemu strumieniowi powietrza nawiewanemu z zewnątrz. Dzięki temu do domu zostaje wpuszczone czyste powietrze, ale od razu o wyższej temperaturze. Rekuperator pozwala na spore oszczędności, ponieważ powietrze, które jest nawiewane do pomieszczeń zostaje ogrzewane bez wykorzystywania dodatkowej energii.
W domach pasywnych i energooszczędnych, dzięki zastosowaniu nowoczesnych technologii panuje sprzyjający zdrowiu mikroklimat. Korzystna temperatura, odpowiednia wilgotność oraz stężenie dwutlenku węgla przekładają się na lepszą jakość powietrza, którym oddychamy na co dzień. A wykorzystanie naturalnych, odnawialnych źródeł energii pozwala na uniezależnienie się od dostawców prądu i gazu oraz ich wzrastających cen.
Budowa domów pasywnych i energooszczędnych, tak popularna na zachodzie, również w Polsce powoli jest doceniana i coraz chętniej uskuteczniana. Odzwierciedla dążenia wielu osób do ograniczenia zużycia energii pozyskiwanej w sposób tradycyjny na rzecz energii odnawialnej i minimalizowania emisji szkodliwych gazów do atmosfery. Co ciekawe, wpływ na decyzję o budowie domu energooszczędnego ma również fakt, że obok dbałości o środowisko, można żyć wygodnie, komfortowo i – co ważne – oszczędnie.
