Jakość powietrza w naszych domach i biurach ma ogromny wpływ na zdrowie i samopoczucie. Choć często kojarzymy zanieczyszczenia powietrza głównie ze smogiem i pyłami zawieszonymi,
w zamkniętych pomieszczeniach problemem może być również wysoka zawartość LZO. Lotne związki organiczne to substancje emitowane przez materiały budowlane, meble, środki czystości, a nawet kosmetyki.
Długotrwała ekspozycja na duże ilości LZO może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak problemy z układem oddechowym, bóle głowy, a nawet zwiększone ryzyko nowotworów. Dlatego warto dowiedzieć się,
czym są LZO, skąd pochodzą i jak skutecznie ograniczyć ich obecność w naszych wnętrzach.
Czym są lotne związki organiczne (LZO)?
LZO (ang.
VOC –
volatile organic compounds) to
szeroka grupa substancji chemicznych, które łatwo parują w temperaturze pokojowej i w postaci pary lub gazu dostają się do powietrza, którym oddychamy. Wiele z nich pochodzi z codziennych produktów i materiałów obecnych w domach, biurach czy przestrzeniach przemysłowych. Ich źródła można podzielić na kilka podstawowych kategorii.
- Materiały budowlane – farby, lakiery, kleje, płyty MDF, panele podłogowe, izolacje.
- Meble i wyposażenie wnętrz – nowoczesne meble wykonane z płyt wiórowych często zawierają formaldehyd i inne związki lotne.
- Środki do czyszczenia gospodarstwa domowego – detergenty, rozpuszczalniki, odświeżacze powietrza, aerozole.
- Kosmetyki i produkty higieniczne – lakiery do włosów, perfumy, dezodoranty, środki do pielęgnacji skóry.
- Dym papierosowy i spaliny – źródło wielu toksycznych substancji, w tym benzenu i toluenu.
Główne rodzaje LZO
- Węglowodory aromatyczne
- Benzen – stosowany w przemyśle chemicznym, występuje w spalinach samochodowych i dymie papierosowym.
- Toluen – obecny w farbach, lakierach, rozpuszczalnikach i klejach.
- Ksyleny – występują w paliwach, farbach, lakierach i klejach.
- Styren – używany w produkcji tworzyw sztucznych i izolacji budowlanych.
- Aldehydy
- Formaldehyd – powszechny w meblach z płyt MDF, klejach, farbach, dywanach i tekstyliach.
- Acetaldehyd – powstaje m.in. podczas spalania papierosów i procesów przemysłowych.
- Ketony
- Aceton – składnik zmywaczy do paznokci, farb i lakierów.
- Alifatyczne węglowodory
- Heptan – stosowany w przemyśle chemicznym jako rozpuszczalnik.
- Oktan – składnik paliw samochodowych.
- Chlorowane węglowodory
- Trójchloroetylen (TCE) – stosowany jako rozpuszczalnik odtłuszczający.
- Tetrachloroetylen (PCE) – używany w pralniach chemicznych i przemyśle.
- Alkohole
- Metanol – obecny w środkach czyszczących i paliwach.
- Izopropanol – składnik płynów dezynfekujących, kosmetyków i środków czyszczących.
- Estry
- Octan etylu – stosowany w lakierach, perfumach i środkach czyszczących.
- Octan butylu – obecny w farbach, lakierach i kosmetykach.
Jaki wpływ na zdrowie ma wysokie stężenie LZO?
Ekspozycja na lotne związki organiczne (VOC) może mieć poważne skutki zdrowotne, które zależą od czasu narażenia, stężenia substancji oraz indywidualnej wrażliwości organizmu. Możemy wyróżnić efekty krótkoterminowe i długoterminowe.
Krótkoterminowe skutki
- Podrażnienie oczu, nosa i gardła
- Ból głowy, zawroty głowy
- Nudności, zmęczenie
- Reakcje alergiczne, kaszel, nasilenie objawów astmy
- Problemy ze skupieniem uwagi i ogólne złe samopoczucie
Długoterminowe skutki
- Przewlekłe problemy z układem oddechowym
- Zaburzenia neurologiczne (osłabiona koncentracja, pogorszenie pamięci)
- Wzrost ryzyka chorób nowotworowych (np. formaldehyd uznawany jest za substancję rakotwórczą)
- Problemy hormonalne i osłabienie odporności
- Możliwe uszkodzenia wątroby, nerek i układu nerwowego.
Szkodliwość LZO jest więc niepodważalna.
Szczególnie narażone na działanie LZO są dzieci, osoby starsze, kobiety w ciąży, alergicy oraz osoby z chorobami układu oddechowego.
Jak pozbyć się szkodliwych dla zdrowia LZO z powietrza?
Znając listę źródeł LZO i zdając sobie sprawę z ich obecności w składzie powietrza w domu oraz szkodliwości ich wdychania, warto wiedzieć, jak się ich pozbyć. Podpowiadamy więc,
jak usunąć lotne związki organiczne występujące w naszych domach.
Regularna wentylacja
Najprostszym i najbardziej efektywnym sposobem na redukcję LZO jest częste wietrzenie pomieszczeń. Otwieranie okien przynajmniej 2 razy dziennie
pozwala na wymianę powietrza i usunięcie lotnych substancji.
Na wietrzenie należy decydować się przez cały rok, jednak gdy stężenie szkodliwych substancji w powietrzu zewnętrznym jest wysokie, należy robić to we właściwy sposób. Gdy wskaźnik jakości powietrza mierzący poziom smogu (pyłów PM2.5) wskazuje przekroczenie norm, otwórz okna na 15 minut, a następnie uruchom oczyszczacz powietrza.
Wybór materiałów o niskiej emisji LZO
Kupując meble, farby czy materiały budowlane,
warto zwracać uwagę na produkty z certyfikatami ekologicznymi (np. Ecolabel, GREENGUARD, Blue Angel). Okazuje się, że nie muszą być wcale istotnie droższe, a gwarantują niską emisję szkodliwych substancji.
Naturalne filtry powietrza – rośliny
Niektóre rośliny doniczkowe mogą absorbować LZO i poprawiać jakość powietrza. Warto postawić na:
- skrzydłokwiat – pochłania formaldehyd, benzen i amoniak,
- sansewieria (wężownica) – usuwa tlenki azotu i lotne związki chemiczne,
- dracena – skuteczna w eliminacji ksylenów i formaldehydu,
- epipremnum złociste – dobrze radzi sobie z toluenem i benzenem.
Należy jednak pamiętać, że
rośliny domowe nie zniwelują emisji lotnych związków organicznych do zera. To jedynie wsparcie dla urządzeń z systemem filtracji.
Oczyszczacze powietrza z węglem aktywnym i filtrami HEPA
Oczyszczacze powietrza wyposażone w filtry węglowe pochłaniają lotne substancje chemiczne, a filtry HEPA usuwają kurz, alergeny i pyły PM2.5. Warto mieć je uruchomione przez cały rok, ponieważ lotne związki organiczne nie są sezonowymi zanieczyszczeniami, jak np. smog. Poza tym oczyszczacz usuwa także inne zanieczyszczenia wewnętrzne.
Unikanie chemii zawierającej LZO
Zamiast klasycznych detergentów zwiększających zawartość LZO w powietrzu,
warto wybierać ekologiczne środki czystości i kosmetyki. Domowe sposoby, takie jak m.in. ocet, soda oczyszczona i cytryna, mogą skutecznie zastąpić chemiczne preparaty. Produkty są nie tylko zdrowsze, ale także istotnie tańsze, a więc zyskujesz podwójnie!
Jak wybrać oczyszczacz powietrza do walki z LZO?
Oczyszczacze powietrza dostępne na rynku różnią się między sobą nie tylko producentem i wyglądem.
Aby skutecznie obniżyć stężenie lotnych związków organicznych w domowym powietrzu, należy zwracać uwagę na konkretne parametry. Tylko dzięki kilku kluczowym elementom urządzenia będą w stanie skutecznie pozbyć się szkodliwych dla zdrowia gazów. Na co zwracać uwagę przy zakupie?
- Filtr węglowy – dzięki swojej dużej powierzchni i strukturze o wysokiej porowatości, skutecznie wychwytuje szkodliwe substancje chemiczne, zatrzymując je wewnątrz.
- Filtr HEPA – wysokiej klasy filtry HEPA zatrzymują cząsteczki zanieczyszczeń stałych, na których mogą być przenoszone również zanieczyszczenia gazowe.
- Jonizacja plazmowa – wieloetapowa filtracja to podniesienie skuteczności ogólnego działania urządzenia, a jonizator plazmowy skutecznie neutralizuje zanieczyszczenia, nie generując wysokich stężeń ozonu (jak w przypadku jonizatora ostrzowego).
- Wydajność CADR – aby oczyszczacz powietrza był w stanie obsłużyć pomieszczenie o konkretnej powierzchni, wskaźnik CADR musi być dostatecznie wysoki (dane podane przez producenta podziel przez wysokość pomieszczenia i 5, czyli optymalną liczbę wymian powietrza na godzinę, a następnie sprawdź, czy wynik jest równy lub większy powierzchni pomieszczenia).
- Czujniki jakości powietrza – wbudowane funkcje pomiaru zanieczyszczeń mających bezpośredni wpływ na zdrowie domowników pozwalają szybko je namierzyć i usunąć.
- Wskaźnik jakości powietrza wewnętrznego – kolorystyczna skala lub wskaźnik cyfrowy pozwalają sprawdzić, czy poziom zanieczyszczeń mieści się w zakresie bezpiecznym dla zdrowia, czy już przekracza dopuszczalne normy.
- Tryb automatyczny – oczyszczacz powietrza, który samoczynnie kontroluje stężenie szkodliwych gazów i niweluje je, jest nie tylko efektywny, ale także ekonomiczny.
Lotne związki organiczne to jedno z głównych zagrożeń dla jakości powietrza w naszych domach. Regularna wentylacja, wybór niskolotnych materiałów, stosowanie roślin oczyszczających oraz używanie oczyszczaczy powietrza z filtrami węglowymi to najskuteczniejsze sposoby na eliminację tych szkodliwych substancji.
Inwestycja w dobrą jakość powietrza to krok w stronę zdrowszego i bezpieczniejszego życia.
Chcesz zadbać o czyste powietrze w swoim domu? Sprawdź naszą ofertę oczyszczaczy powietrza i wybierz model dostosowany do swoich potrzeb!
share 
